Ομιλία από τη τέως Επίτροπον Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης κας Ανδρούλλας Βασιλείου στη Τελετή Απονομής του Βραβείου στις Εικαστικές Τέχνες από το Ίδρυμα Νέμιτσας στις 8/10/2015 στο Προεδρικό Μέγαρο

Κύριε Πρόεδρε, Εκλεχτοί προσκεκλημένοι, Κυρίες και Κύριοι,

Οι καλές τέχνες και ο πολιτισμός γενικότερα αποτελούν μέρος του Είναι μας και δεν είναι τυχαίο που από την προϊστορική εποχή οι άνθρωποι ασχολούντο με τις τέχνες προτού ασχοληθούν με τα γράμματα και τις επιστήμες. Είναι γι αυτό που θεωρώ σημαντικό για ένα Ίδρυμα που επιβραβεύει την αριστεία να συμπεριλάβει τις Καλές Τέχνες στους τομείς που επιβραβεύει. Συγχαίρω λοιπόν, το Ίδρυμα Τάκης & Λούκη Νέμιτσα για την αξιόλογη πρωτοβουλία τους.

Οι πλείστοι από εμάς έχουμε συνηθίσει να θαυμάζουμε την ομορφιά και την καλαισθησία των κλασσικών αγαλμάτων των αρχαίων Ελλήνων Φειδία, Πραξιτέλη κα , την ομορφιά της Πιετά του Μιχαήλ Αγγέλου, τους υπέροχους πίνακες του Ρέμπραντ ή του Leonardo da Vinci, να απολαμβάνουμε τη μουσική του Μπετόβεν και τόσων άλλων κλασσικών συνθετών, τα μπαλέτα του Τσαϊκόφσκι και τις όπερες του Βερντι και του Ντονιζέττι κα. Αλλά, αγαπητοί μου, ενώ όλες αυτές οι κλασσικές μορφές της Τέχνης θα παραμείνουν αιώνιες και θα αποτελούν μέρος της Ευρωπαικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ο πολιτισμός και οι τέχνες όπως όλες οι εκφάνσεις της ζωής μας αλλάζουν και εξελίσσονται με το χρόνο. Όπως έλεγε και ο αρχαίος μας φιλόσοφος Ηράκλειτος Τα Πάντα Ρει. Και η κοινωνία μας αλλάζει και οι Τέχνες εξελίσσονται κι εμείς οι άνθρωποι αλλάζουμε επίσης.

Είμαι σίγουρη ότι θα σας ξένισε όταν για πρώτη φορά ακούσατε όπερα το Βενιαμίν Μπρίττεν ή παρακολουθήσατε μπαλέτο του Μορίς Μπεζιάρ και του Αλβιν Έιλιν ή επισκεφτήκατε το Κέντρο Πομπιτού Σύγχρονης Τέχνης στο Παρίσι ή την Tate Modern στο Λονδίνο ή είχατε την τύχη να επισκεφτείτε έκθεση έργων του διάσημου Κινέζου σύγχρονου εικαστικού WeiWei. Οι σύγχρονοι δημιουργοί τέχνης, όπως και οι κλασσικοί στην εποχή τους, επηρεάζονται από το περιβάλλον τους, από την πολιτική και την κοινωνική κατάσταση της χώρας στην οποία ζουν και εργάζονται , από γεγονότα και καταστάσεις που αφήνουν τα αποτυπώματα τους στην κοινωνία και στη χώρα.

Μέσα σε αυτή την κατηγορία των σύγχρονων εικαστικών κατατάσσεται και ο κύπριος καλλιτέχνης που βραβεύεται απόψε, ο Χριστόδουλος Παναγιώτου από τη Λεμεσό που παρ’όλο το νεαρό της ηλικίας του έχει ήδη καθιερωθεί διεθνώς και έργα του υπάρχουν ήδη σε μεγάλα μουσεία και γκαλερύ σύγχρονης τέχνης. Έχει δε πάρει μέρος σε δεκάδες σημαντικές εκθέσεις σε διάφορα μέρη του κόσμου.

Όσο και να φαίνεται παράξενο ο Χριστόδουλος δε σπούδασε καλές τέχνες . Σπούδασε χορογραφία και ανθρωπολογία και μετεπήδησε στις εικαστικές τέχνες το 2003. Κάτι που πάντοτε έλεγα στους νέους και νέες που συναντούσα κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως Ευρωπαία Επίτροπος είναι ότι οι νέοι και κυρίως οι σημερινοί που έχουν να αντιμετωπίσουν τεράστιες προκλήσεις μέσα στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο που ζούμε θα πρέπει συνεχώς να ψάχνονται, να δοκιμάζουν και να προσπαθούν για να καταλήξουν σ’αυτό που πιστεύουν ότι τους γεμίζει και στο οποίο μπορούν να επιτύχουν. Στη διαδικασία αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιούν τη φαντασία τους, τη δημιουργικότητα τους και να έχουν όραμα. Αυτά είναι λοιπόν τα χαρακτηριστικά του Χριστόδουλου. Επηρεασμένος σε μεγάλο βαθμό από την ενασχόληση του με την κοινωνική ανθρωπολογία και αντλώντας ερεθίσματα από χώρες που έζησε καθώς και από τη χώρα που γεννήθηκε και μεγάλωσε, δημιουργεί έργα πρωτότυπα και ενδιαφέροντα που όπως έχω αναφέρει τον καθιέρωσαν ήδη ως ένα επιτυχημένο Ευρωπαίο δημιουργό της σύγχρονης εννοιολογικής εικαστικής τέχνης. Ανήκει δηλαδή στο Κίνημα αυτό της σύγχρονης τέχνης στο οποίο η έννοια έχει προτεραιότητα από την παραδοσιακή αισθητική και που σύμφωνα με τον Flint που εισήγαγε για πρώτη φορά τον όρο της εννοιολογικής τέχνης, είναι μια τέχνη που το υλικό της είναι οι ιδέες όπως το υλικό της μουσικής είναι ο ήχος.

Ο ίδιος λέει ″ Η δουλειά μου περιστρέφεται πάντοτε γύρω από ιδέες που συχνά αναδύονται μέσα από παρατηρήσεις κοινωνικού περιεχομένου″. Έτσι για ένα από τα έργα του εμπνεύστηκε από τη μελέτη του αρχείου του Δήμου της Λεμεσού για το περίφημο της καρναβάλι και μέσα από 80 έγχρωμες διαφάνειες παρουσίασε τη δική του ερμηνεία για το καρναβάλι της Λεμεσού. Και μιλά γι’ αυτό ″ Η καρναβαλίστικη παρέλαση της Λεμεσού αποτελεί μια αποκάλυψη για όλα που θα θέλαμε να είμαστε, όλα όσα ξέρουμε ότι δε μπορούμε να είμαστε και όλα που δε μπορούμε να δεχτούμε ότι είμαστε″.

Για μια έκθεση του στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Στοκχόλμη το 2003 εμπνεύστηκε από μια φωτογραφία που απεικόνιζε ξύλινα κιβώτια με αρχαιότητες έτοιμα να αναχωρήσουν από το λιμάνι της Κερύνειας για τη Σουηδία. Όταν δε ρωτήθηκε αν με το έργο του ήθελε να δώσει ορισμένα μηνύματα απάντησε:″ Μπορεί το κοινό μιας χώρας να κατανοήσει μηνύματα ενός έργου που βασίζεται στην κουλτούρα μιας άλλης; Όχι, δεν προσπαθώ να περάσω μηνύματα. Και αν υπάρχουν δε ξέρω ούτε εγώ ποια είναι. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι οι ιδέες να αποτελούν διαλεκτικές τοποθετήσεις″.

Ο Χριστόδουλος εκπροσωπεί την Κύπρο μας στη φετινή Μπιενάλε της Βενετίας και λέει γι’ αυτόν ο επιμελητής της Κυπριακής συμμετοχής Omar Kholeif ″ Η δουλειά του Παναγιώτου χαρακτηρίζεται από ένα μοναδικό καλλιτεχνικό όραμα που λεκτικοποιεί σειρά από κοινωνικές πολιτικές και ιστορικές τοποθετήσεις. Το έργο του δεν αφορά μόνο στο πλαίσιο της Κύπρου αλλά προεκτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και πέραν από αυτή″

Πιστεύω, κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι ότι πρόκειται για ένα λαμπρό καλλιτέχνη που θα συνεχίσει να τιμά την Κύπρο στο εξωτερικό και που θα αποτελέσει ένα λαμπρό παράδειγμα για τους νέους της Κύπρου. Στον Χριστόδουλο εύχομαι, μαζί με τα συγχαρητήρια μου, συνεχή δημιουργικότητα και επιτυχία.